آزمون‌محور: IELTS/TOEFL Listening Focus

تفاوت ساختار بخش Listening در آزمون‌های IELTS و TOEFL

IELTS (آیلتس) و TOEFL (تافل) هر دو مهارت شنیداری زبان‌آموز را می‌سنجند، اما ساختار بخش Listening آن‌ها متفاوت است. بخش شنیداری آیلتس معمولاً شامل ۴ بخش ضبط‌شده (Conversation یا Monologue) است که هر کدام ۱۰ سؤال دارند (جمعاً ۴۰ سؤال). فایل‌های صوتی آیلتس موضوعات متنوع روزمره و آکادمیک دارند و لهجه‌های گوناگون انگلیسی (بریتانیایی، استرالیایی، آمریکایی و …) در آن‌ها شنیده می‌شود. در مقابل، شنیداری تافل شامل چند مکالمه در محیط دانشگاهی و چند سخنرانی (Lecture) آکادمیک است و تقریباً تمام صوت‌ها با لهجه‌ی انگلیسی آمریکایی پخش می‌شوند. همچنین همهٔ بخش‌های Listening تافل به‌صورت کامپیوتری برگزار می‌شود و شما هنگام گوش دادن به سؤال‌ها دسترسی ندارید (سؤال‌ها پس از پایان صوت ظاهر می‌شوند)؛ بنابراین باید بر حافظه و نکته‌برداری تکیه کنید. این در حالی است که در آیلتس (کاغذی) همزمان با شنیدن می‌توانید سؤال‌ها را روی دفترچه ببینید و پاسخ‌ها را بنویسید. پس از پایان بخش شنیداری آیلتس نیز ۱۰ دقیقه زمان اضافه برای انتقال جواب‌ها به پاسخ‌نامه در اختیار دارید (در آیلتس کامپیوتری این زمان حدود ۲ دقیقه است). مدت زمان لیسنینگ آیلتس حدود ۳۰ دقیقه پخش صوت (+۱۰ دقیقه انتقال پاسخ) و در تافل حدود ۴۱–۵۷ دقیقه (بدون زمان اضافه) است.

از نظر نوع سؤال‌ها نیز تفاوت مهمی وجود دارد: تافل عمدتاً از سؤالات چندگزینه‌ای تشکیل شده است، در حالی که آیلتس تنوع بیشتری در قالب سؤال‌ها دارد (مانند پر کردن جای خالی، چندگزینه‌ای، تطبیق، نقشه/نمودار و غیره). به بیان دیگر در آیلتس گاهی خودتان باید کلمه‌ای را بنویسید یا روی نقشه برچسب بزنید، اما در تافل اغلب گزینهٔ صحیح را انتخاب می‌کنید. همچنین موضوعات شنیداری آیلتس ترکیبی از موقعیت‌های عمومی روزمره و آکادمیک است، ولی محتوای تافل کاملاً آکادمیک دانشگاهی طراحی شده است. دانستن این تفاوت‌های ساختاری به شما کمک می‌کند رویکرد مناسب‌تری در تمرین Listening برای هر آزمون داشته باشید و بر اساس نقاط ضعف و قوت خود برنامه‌ریزی کنید.

انواع سوالات رایج در IELTS Listening و نکات کلیدی

بخش شنیداری آیلتس طیف گوناگونی از فرمت‌های سؤال را شامل می‌شود. در اینجا سه نوع رایج همراه با تکنیک‌های کلیدی برای پاسخ‌گویی بهتر به آن‌ها ارائه شده است:

سوالات فرم‌پرکنی (Form Filling)

در این نوع سؤال‌ها باید جاهای خالی یک فرم، یادداشت یا جدول را با کلمه/عدد مناسب از صوت پر کنید. معمولاً در بخش ۱ آیلتس مکالمه‌ای تلفنی یا حضوری داریم که اطلاعاتی (مثلاً نام، شماره تماس، تاریخ، آدرس و …) در قالب یک فرم گفته می‌شود. نکات کلیدی: حتماً دستورالعمل را بخوانید تا بدانید چه تعداد کلمه/عدد می‌توانید بنویسید (مثلاً “NO MORE THAN TWO WORDS AND/OR A NUMBER”). قبل از پخش صوت، فرم را سریع مرور کنید و حدس بزنید هر جای خالی چه نوع اطلاعاتی (مثلاً تاریخ، اسم، عدد، …) نیاز دارد. هنگام گوش دادن، کلمات مترادف را در نظر داشته باشید؛ ممکن است چیزی که در صوت می‌شنوید دقیقاً همان کلمات فرم نباشد (مثلاً در فرم نوشته “cost” اما گوینده بگوید “price”). پس از پایان بخش شنیداری، در فرصت ۱۰ دقیقه انتقال پاسخ‌ها حتماً املای کلمات را بررسی کنید؛ هر پاسخ املای نادرست یا تجاوز از حد کلمات مجاز، نمرهٔ آن سؤال را صفر می‌کند.

سوالات نقشه/نمودار (Map/Diagram Labeling)

در این نوع، یک نقشه، پلان یا نمودار تصویری داده می‌شود و شما باید با شنیدن توضیحات گوینده، برچسب‌ها یا جواب‌های مناسب را در مکان‌های درست قرار دهید. برای مثال ممکن است نقشهٔ یک موزه داده شود و لازم باشد اتاق‌های مختلف را نام‌گذاری کنید. نکات کلیدی: قبل از شروع صوت، حتماً نقشه/شکل را نگاه کنید و جهت‌ها و موقعیت‌ها را متوجه شوید (مثلاً شمال/جنوب، طبقه اول/دوم، چپ/راست). کلمات کلیدی روی نقشه (مانند نام مکان‌ها یا شماره‌ها) را مرور کنید تا موقع شنیدن راحت‌تر دنبال کنید. معمولاً گوینده با عباراتی جهت‌ها را توضیح می‌دهد (مثل “next to the entrance” یا “on the left side of the hallway”)، بنابراین واژگان مربوط به جهت و موقعیت را تمرین کنید (معادل انگلیسی کلماتی مثل کنار، روبه‌روی، پشت، در گوشهٔ، جنوب‌غربی و غیره را بدانید). مانند فرم‌پرکنی، در اینجا نیز ممکن است گوینده از توصیف‌های مترادف استفاده کند (مثلاً به‌جای “restaurant” بگوید “cafeteria”)، پس بر درک مفهوم تکیه کنید نه حفظ کلمات. اگر یک نمودار یا شکل علمی باشد، سعی کنید بخش‌های مختلف آن را پیش‌بینی کنید (مثلاً در نمودار یک دستگاه، شاید نام قطعات را باید بنویسید). توجه داشته باشید پاسخ‌ها معمولاً به ترتیب در صوت مطرح می‌شوند، پس به ترتیب پیش‌روی گوینده روی نقشه حرکت کنید.

سوالات چندگزینه‌ای (Multiple Choice)

سوالات چندگزینه‌ای در آیلتس بسیار رایج‌اند، مخصوصاً در بخش‌های ۲، ۳ و ۴. شما یک سؤال و چند گزینه (معمولاً ۳ گزینه برای یک پاسخ صحیح) دارید و باید گزینهٔ درست را انتخاب کنید. گاهی نیز ممکن است بیش از یک گزینه درست باشد (مثلاً “Choose TWO letters”). نکات کلیدی: قبل از شروع صوت، سؤال و گزینه‌ها را سریع بخوانید و زیر کلمات کلیدی‌شان خط بکشید. این کلمات کلیدی به شما ایده می‌دهند که دنبال چه اطلاعاتی در صوت باشید. هنگام گوش دادن، بسیار دقت کنید چون معمولاً تمام گزینه‌ها در صوت به نوعی ذکر می‌شوند ولی فقط یکی صحیح است. آزمون‌دهنده‌ها را با اطلاعات انحرافی (دست‌انداز) به اشتباه می‌اندازند؛ ممکن است گوینده ابتدا چیزی بگوید که به گزینه A شبیه است ولی بعد نظرش را عوض کند و حرف دیگری بزند که گزینه B را درست می‌کند. بنابراین تا انتهای بخش مرتبط گوش کنید و فریب اولین چیزی که می‌شنوید را نخورید. تکنیک مؤثر این است که به مترادف‌ها و بازگوییات توجه کنید؛ مثلاً اگر گزینه نوشته “He disagrees with the proposal” گوینده ممکن است بگوید “I’m not really in favor of the plan”. تشخیص این معادل‌ها کلید پاسخ درست است. در پایان، حتماً گزینه انتخاب‌شده را مطابق دستورالعمل روی پاسخ‌نامه منتقل کنید (مثلاً فقط حرف a یا کلمهٔ کامل را بنا بر خواستهٔ سؤال بنویسید).

نکتهٔ مهم: انتقال پاسخ‌ها در آیلتس

همان‌طور که ذکر شد، اگر آزمون آیلتس را روی کاغذ می‌دهید، ۱۰ دقیقه وقت دارید تا جواب‌ها را از دفترچهٔ سوال به پاسخ‌نامه منتقل کنید. این زمان را از دست ندهید! در طی انتقال، املای صحیح کلمات را بازبینی کنید و مطمئن شوید پاسخ در شمارهٔ درست وارد می‌شود. اگر مثلاً پاسخ یک سؤال عدد یا تاریخ است، شکل نوشتاری آن را طبق دستورالعمل رعایت کنید (مثلاً تاریخ را به شکل July 14 بنویسید نه 14th July اگر در سؤال خواسته شده). تمام پاسخ‌ها را یک بار تطبیق دهید که در ردیف صحیح باشند؛ یک جابجایی ساده در نوشتن جواب سؤال ۵ به‌جای ۶ می‌تواند دو جواب را غلط کند! در آزمون کامپیوتری آیلتس، زمان انتقال پاسخ تقریباً ۲ دقیقه است و باید همان‌ موقع پاسخ نهایی را تایپ کنید، پس در هر دو حالت مدیریت زمان و دقت در نوشتن بسیار مهم است.

ساختار گفت‌وگو و Lecture در TOEFL Listening + الگوی نکته‌برداری

در بخش شنیداری تافل، دو نوع فایل صوتی اصلی وجود دارد: Conversation (مکالمه) و Lecture (سخنرانی کلاسی). هر کدام ساختار و نکات خاص خود را دارند. به طور معمول در تافل iBT شما حدود ۲ مکالمهٔ ۳ دقیقه‌ای و ۳ لکچر ۳–۵ دقیقه‌ای خواهید شنید (مجموعاً حدود ۵-۶ فایل صوتی). در ادامه به ساختار هر یک و روش یادداشت‌برداری موثر می‌پردازیم.

گفت‌وگو (Conversation) در TOEFL Listening

مکالمات تافل معمولاً بین یک دانشجو و یک عضو دانشگاه (استاد، مسئول اداری، کتابدار و …) جریان دارد. سناریوهای رایج شامل پرسیدن سؤالات دربارهٔ امور دانشگاهی، رفع یک مشکل دانشجو، یا دریافت راهنمایی است. جالب است بدانید تقریباً تمام مکالمات تافل یک ساختار مشابه دارند: ابتدا دانشجو مشکلی یا سؤالی را مطرح می‌کند، سپس شخص مسئول پاسخی یا راه‌حلی ارائه می‌دهد و در پایان دربارهٔ چگونگی حل مشکل یا گام‌های بعدی صحبت می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است دانشجویی بابت پر شدن ظرفیت یک کلاس نگران باشد و مشاور به او گزینه‌های جایگزین را پیشنهاد دهد.

نکات کلیدی در Listening مکالمه: چون محور گفتگو معمولاً یک مشکل/درخواست و راه‌حل است، سعی کنید هنگام گوش دادن سریعا مشکل اصلی دانشجو را تشخیص دهید و بعد پیشنهاد یا راه‌حل ارائه‌شده را متوجه شوید. معمولاً اولین سؤال پس از مکالمه این است که «مشکل دانشجو چه بود؟» یا «دانشجو چرا به سراغ فلان شخص رفت؟». سؤال‌های بعدی هم ممکن است دربارهٔ جزئیات راه‌حل یا نظر و احساس دانشجو نسبت به آن باشد. برای پاسخ‌گویی بهتر، نکته‌برداری کوتاه کنید: مثلا یادداشت کنید “Problem: ثبت‌نام پروژه دیر شده” و “Solution: صحبت با استاد برای مهلت”. در حین مکالمه، نیازی به نوشتن جملات بلند نیست؛ کلمات کلیدی کفایت می‌کند. توجه داشته باشید در تافل، بر خلاف آیلتس، هیچ توقفی در میانهٔ صوت وجود ندارد و سؤال‌ها فقط بعد از تمام شدن مکالمه ظاهر می‌شوند. بنابراین باید مهارت نگه‌داری جزئیات در حافظهٔ کوتاه‌مدت یا روی کاغذ یادداشت را تقویت کنید. خوشبختانه سرعت مکالمات تافل خیلی تند نیست و محتوای آنها گفتگوهای روزمرهٔ دانشگاهی است که با گوش زیاد دادن می‌توانید الگوی آنها را پیش‌بینی کنید (مثلاً اغلب یکی از سؤالات دربارهٔ موقعیت فرد مسئول یا احساس دانشجو نسبت به راه‌حل است).

راهنمایی: در هنگام نکته‌برداری از مکالمه، یک روش مفید کشیدن دو ستون است: یکی برای Student و یکی برای Officer/Professor. با این کار حرف‌های هر کدام را زیر نام خودش مختصر یادداشت می‌کنید و تفکیک صحبت‌ها برایتان آسان‌تر می‌شود.

لکچر (Lecture) در TOEFL Listening و روش نکته‌برداری

سخنرانی‌های تافل معمولاً بخشی از یک کلاس دانشگاهی هستند که توسط استاد ارائه می‌شوند (گاهی نیز تعامل کوتاهی با دانشجویان در کلاس صورت می‌گیرد). هر لکچر حدود ۴–۵ دقیقه طول می‌کشد و موضوعات آن از دروس مقدماتی دانشگاهی گرفته تا مباحث علمی، تاریخی یا هنری متنوع است. ساختار بیشتر لکچرها شبیه هم است: در ابتدا موضوع کلی درس معرفی می‌شود، سپس ایده‌ی اصلی یا نظریه/مفهوم مهمی که قرار است بحث شود بیان می‌شود، و در ادامه استاد با ۲ تا ۳ دلیل، مثال یا زیرموضوع آن ایده‌ی اصلی را شرح یا اثبات می‌کند. در پایان ممکن است یک جمع‌بندی کوتاه یا نتیجه‌گیری ارائه شود.

نکته‌برداری در Lecture: با توجه به ساختار فوق، توصیه می‌شود از الگوی Topic → Main Idea → 2-3 Reasons/Examples برای یادداشت‌برداری استفاده کنید. یعنی ابتدا موضوع کلی سخنرانی را بنویسید (مثلاً “زوال جمعیت زنبورها”)، سپس ایده‌ی اصلی یا نکتهٔ مهمی که استاد مطرح کرده (مثلاً “چند عامل انسانی باعث کاهش زنبورها شده”) را یادداشت کنید، و بعد، در حین گوش دادن به بدنهٔ لکچر، دو تا سه دلیل یا مثال کلیدی که این ایده را پشتیبانی می‌کنند ثبت کنید (مثلاً “آفت‌کش‌ها/Neonics → گم شدن زنبورها” و “تخریب زیستگاه → غذای کمتر”). طبق تجربه، اولین سؤال بعد از لکچر تقریباً همیشه دربارهٔ «ایدهٔ اصلی سخنرانی» است. اگر از ابتدا موضوع و هدف کلی درس را دریافته باشید، به این سؤال به‌راحتی پاسخ خواهید داد. سؤالات بعدی معمولاً هر کدام به یکی از دلایل/مثال‌های مطرح‌شده می‌پردازند، پس داشتن یادداشت کوتاه از هر دلیل کمک بزرگی است.

به توصیهٔ منابع آموزشی تافل، تلاش نکنید همهٔ جملات را بنویسید؛ تمرکز شما باید روی یادداشت نکات مهم باشد نه جزئیات جزئی. برای این کار می‌توانید از مخفف‌ها و علائم استفاده کنید تا سرعتتان بالا برود (مثلاً علامت ↑ برای افزایش، = برای “یعنی/برابر است با”، etc. یا نوشتن “info” به جای information). همچنین به عبارات سیگنال‌دهنده در لکچر دقت کنید – کلماتی مثل “first, secondly, however, for example” معمولاً نشانهٔ معرفی یک نکتهٔ جدید یا مثال هستند و می‌توانند در تفکیک بخش‌های مختلف صحبت استاد کمک کنند. در حین گوش دادن از خود بپرسید: «چرا استاد این حرف را زد؟» یا «این مثال چه چیزی را توضیح می‌دهد؟»tstprep.com. این پرسش‌ها شما را به سمت درک ساختار منطقی لکچر راهنمایی می‌کند. خلاصه اینکه هدف شما شناسایی ایده‌ی اصلی و نکات پشتیبان مهم است؛ با همین موارد هم می‌توانید به اکثر سؤالات پاسخ دهید. جزئیاتی مثل تاریخ‌ها، اسم‌های خاص یا اعداد را فقط در صورتی یادداشت کنید که تأکید شده یا برای پاسخ به سؤال نیاز هستند (چون ممکن است یک سؤال جزئی نیز طرح شود). در مجموع، مهارت Note-Taking برای موفقیت در Listening تافل حیاتی است و با تمرین مستمر می‌توانید به تعادلی بین گوش دادن و نوشتن همزمان برسید.

واژگان و اصطلاحات کاربردی IELTS/TOEFL (English–فارسی)

در جدول زیر، تعدادی واژه و اصطلاح پرتکرار و مهم که دانستن آن‌ها برای بخش Listening هر دو آزمون مفید است آورده شده‌اند:

(توضیح: اصطلاحات فوق ترکیبی از لغات آکادمیک پرتکرار در مکالمات و لکچرهای دانشگاهی و همچنین واژگان مربوط به خود آزمون‌ها هستند. مثلاً Campus در مکالمات تافل برای توصیف مکان‌های دانشگاهی زیاد به کار می‌رود، یا Deadline در بحث‌های مربوط به تکالیف شنیده می‌شود. دانستن معانی دقیق آن‌ها درک شنیداری شما را تقویت می‌کند.)

مینی‌ماک ترکیبی Listening (IELTS & TOEFL) – به همراه پاسخ و اسکریپت

در این بخش یک آزمون شنیداری کوچک و ترکیبی ارائه شده است که شامل هر دو سبک IELTS و TOEFL می‌باشد. ابتدا سؤالات را ببینید (سؤالات ۱–۳ به سبک آیلتس فرم‌پرکنی و سؤالات ۴–۷ به سبک تافل چندگزینه‌ای هستند). تلاش کنید به سؤالات پاسخ دهید، سپس پاسخنامه و متن کامل اسکریپت را بررسی کنید.

Questions 1–3: (IELTS Style – Form Filling)

Complete the form below using NO MORE THAN TWO WORDS AND/OR A NUMBER for each answer.

• 1. Name: …………………

• 2. Appointment Date: …………………

• 3. Contact Number: …………………

Questions 4–7: (TOEFL Style – Multiple Choice)
Listen to a lecture excerpt and answer the questions. (Choose the best answer a, b, c, or d.)

4. What is the main topic of the lecture?
   a. The life cycle of honeybees
   b. The causes of a decline in bee populations
   c. Methods of pest control in agriculture
   d. The role of honey in human diet

5. According to the professor, how do certain pesticides negatively affect bees?
   a. By destroying the bees’ hives directly
   b. By causing disorientation in worker bees
   c. By reducing the sweetness of nectar
   d. By making flowers less attractive to bees

6. Why does the loss of habitat harm bee colonies
   a. It exposes bees to more predators
   b. It forces bees to migrate longer distances
   c. It reduces their food sources and nesting areas
   d. It increases the spread of bee diseases

7. What does the professor imply about the importance of bees?
   a. Bees are more important than other pollinators like butterflies.
   b. Human food production heavily depends on bees.
   c. Bees can easily adapt to new environments.
   d. The number of beekeepers is declining worldwide.

پاسخنامه (Answer Key):

1. Alice Morgan

2. July 14

3. 07911647382

4. b

5. b

6. c

7. b

Transcript:

Conversation (IELTS Section):
Receptionist: Good morning, you’ve reached City Dental Clinic. How can I help you
Caller: Hello. I’d like to schedule a check-up with Dr. Smith, please.
Receptionist: Sure. May I have your name, please
Caller: It’s Alice Morgan — that’s A-L-I-C-E M-O-R-G-A-N.
Receptionist: Thank you, Ms. Morgan. Have you visited us before?
Caller: No, this will be my first appointment.
Receptionist: Alright. We have an opening on July 14th at 10 AM. Would that work for you
Caller: Yes, July 14th is fine.
Receptionist: Great. Lastly, could I get a contact phone number?
Caller: Sure. My mobile is 07-911-647-382.
Receptionist: Let me confirm: 07-911-647-382. Perfect. Thank you! We’ll see you on July 14th.
Caller: Thank you. Goodbye.

Lecture (TOEFL Section):
Professor: Okay, so today I want to talk about honeybees and the alarming decline in their populations in recent years. This isn’t just a random fluctuation – it’s a serious downward trend. One major cause is the widespread use of certain pesticides called neonicotinoids in agriculture. These chemicals affect bees’ nervous systems. A bee exposed to neonicotinoids can become disoriented and fail to find its way back to the hive, a phenomenon that has been linked to what’s known as Colony Collapse Disorder. Imagine a worker bee that can’t navigate home – the colony gradually weakens because many foragers simply don’t return.

Professor: Another significant factor in the decline of bees is habitat loss. As humans expand cities and convert wild meadows into monoculture farms, bees lose a lot of the diverse flowers they rely on for food, as well as safe nesting sites. Less variety of wildflowers means poorer nutrition for the bees. This environmental stress makes it harder for colonies to thrive. Now, why do we care so much about bees? Because bees are critical pollinators for a huge number of crops. If bee populations continue to fall, many of the fruits, vegetables, and nuts we eat would become scarce. In fact, our entire food supply would be in trouble – even crops like alfalfa that feed cattle could be affected. So, it’s not an exaggeration to say that maintaining healthy bee populations is essential for both our ecosystem and agriculture. Understanding these causes is the first step to figuring out how to protect the bees moving forward – be it by regulating harmful pesticides or by preserving and restoring habitats for these vital pollinators.